Op deze pagina willen we proberen zoveel mogelijk interesante informatie voor u bij elkaar te halen. Heeft u tips (het hoeven geen hele artikels te zijn, het mag ook iets korts zijn) stuur het dan in. Op deze pagina diverse algemene tips.
In 2025 is in opdracht van gemeente Vlissingen bodemonderzoek naar PFAS uitgevoerd op Levenslust om vast te stellen of er mogelijke gezondheidsrisico's zijn bij het nuttigen van voedsel uit eigen tuin. Dit onderzoek is uitvoerd door adviesbureau ABO-Milieuconsult B.V. Op basis van dit onderzoek is advies uitgebracht door GGD-Zeeland.
Uit de brief gemeente Vlissingen aan de leden van Levenslust 17 september 2025
Beste (bestuurs)leden en gebruikers van volkstuincomplex Levenslust,
In deze brief informeren we u graag over de resultaten van het bodemonderzoek naar PFAS op het volkstuincomplex Levenslust, waar u lid of gebruiker van bent.
Waarom is dit onderzoek gedaan?
We hebben als gemeente Vlissingen dit PFAS-bodemonderzoek laten uitvoeren omdat onze gemeenteraad daarom gevraagd heeft. Er is onderzoek uitgevoerd bij uw volkstuincomplex maar ook bij Kweeklust in Ritthem en een perceel aangrenzend aan een voormalig volkstuincomplex aan de Hudsonstraat in Oost-Souburg.
Met dit onderzoek kunnen we duidelijkheid geven over mogelijke gezondheidsrisico’s door PFAS in de grond van uw volkstuincomplex. PFAS zijn stoffen die in de bodem kunnen zitten en in bepaalde hoeveelheden schadelijk zijn voor de gezondheid. Dit bodemonderzoek is uitgevoerd door adviesbureau ABO-Milieuconsult B.V.
Wat is er gevonden?
Uit de resultaten blijkt dat de PFAS-norm bij volkstuincomplex Levenslust voor intensief moestuingebruik, licht wordt overschreden. Bij Kweeklust en de Hudsonstraat is dat niet het geval.
Wat is het advies van GGD-Zeeland hierover?
De onderzoeksresultaten zijn omwille van een inschatting van gezondheidsrisico’s voorgelegd aan GGD-Zeeland en dit zijn hun adviezen:
- U kunt gebruik blijven maken van uw moestuin.
- Als u dagelijks (elke dag, het hele jaar door) uit uw moestuin eet, adviseren we om dit af en toe, af te wisselen met groente en fruit uit de winkel.
- Als u niet dagelijks uit uw moestuin eet, hoeft u hier niet aan te veranderen. U kunt uw moestuin op deze wijze blijven gebruiken.
Wat is PFAS en hoe komt het in een moestuin?
PFAS is een verzamelnaam en staat voor per- en polyfluoralkylstoffen. Deze groep chemische stoffen is door mensen gemaakt en komt van nature niet voor in het milieu. Ze kunnen zich via lucht, water of afval verspreiden en in de bodem terechtkomen. Daardoor kunnen ze ook in moestuinen worden aangetroffen. PFAS breken nauwelijks af en blijven daardoor langdurig in het milieu aanwezig, en kunnen een negatief effect hebben op milieu en gezondheid. Tot de PFAS-groep horen onder andere PFOS, PFOA en GenX. Daarnaast zijn er nog een groot aantal andere varianten. PFAS werd en wordt nog steeds in veel producten toegepast om deze waterafstotend te maken. Ook wordt het toegepast in gewasbeschermingsmiddelen als ‘plakmiddel’ om op het blad te hechten.
Uit het onderzoeksrapport van ABO-Milieuconsult B.V. van 28 juli 2025:
Beste (bestuurs)leden en gebruikers van volkstuincomplex Levenslust,
Aanleiding van het onderzoek
Aanleiding voor het uitvoeren van een verkennend bodemonderzoek betreft de problematiek ten aanzien van PFAS in moestuingewassen.
Locatiegegevens
Het volkstuincomplex aan de Vlissingsestraat ong. te Vlissingen heeft een oppervlakte van circa 7 hectare. De locatie bevindt zich volgens de bodemkwaliteitskaart van de Gemeente Vlissingen in zone ‘A: Buitengebied en wijken Vlissingen vanaf 1960’ met bodemkwaliteitsklasse Achtergrondwaarde (huidig Landbouw/natuur) voor zowel de boven- als de ondergrond. Volgens de PFAS bodemkwaliteitskaart is de locatie gelegen in zone ‘Overig Walcheren’ (voldoet aan klasse Landbouw/natuur). De locatie is in het verleden nooit in gebruik geweest als boomgaard/kassencomplex.
Onderzoeksopzet
Op aangeven van de opdrachtgever wordt een bodemonderzoek uitgevoerd ter plaatse van het volkstuincomplex om na te gaan of PFAS aanwezig is. Als blijkt dat PFAS aanwezig is, dient in overleg met de GGD bepaald te worden of de aangetroffen gehaltes risico’s opleveren bij het consumeren van zelfgekweekte gewassen. Mogelijk wordt het grondwater ter plaatse van het volkstuincomplex gebruikt voor het besproeien van gewassen. Derhalve wordt op aangeven van de opdrachtgever het grondwater eveneens onderzocht op PFAS.
Het volledig onderzoeksrapport is via het bestuur van Levenslust opvraagbaar.
Advies GGD-Zeeland
Het advies van de GGD-Zeeland kan hier gedownload worden (pdf)
GGD Zeeland - Advies PFAS inzake moestuinen Vlissingen.pdf
Vragen?
Op 24 september 2025 was er in het stadcafé van het gemeentehuis te Vlissingen een informatiebijeenkomst. Mocht u naar aanleiding van dit onderzoek nog vragen hebben dan kunt u zich wenden tot het bestuur van Levenslust.
In de media
Omroep Zeeland artikel van 17 september 2025
Iets te veel PFAS in Vlissingse volkstuinen, GGD geeft advies
www.omroepzeeland.nl/nieuws/17794541/iets-te-veel-pfas-in-vlissingse-volkstuinen-ggd-geeft-advies
Omroep Zeeland Zeeland Nu uitzending van 17 september 2025
(doorspoelen naar 06:22)
https://www.omroepzeeland.nl/tv/aflevering/zeeland-nu/370536704
Ieder jaar wordt er op het terrein van de vereniging compost gestord die door de leden per kruiwagen afgenomen kan worden. Deze compost is rijk aan voedingsstoffen en een goede bodemverbeteraar. Deze compost wordt gemaakt bij Indaver in Nieuwdorp. Neem een kijkje via onderstaande video's en bijbevoegde brochures.
Indaver video's compostering
Groencompostering | Van GFT tot Circulaire Biomassa | Indaver
https://www.youtube.com/watch?v=tpIPkv6jnsw
AfvalHeld Judith van Dieren, Projectmedewerker gft-verwerking bij Indaver
https://www.youtube.com/watch?v=odWBHW6YtOk
meer video's op https://www.youtube.com/@Indavergroup/videos
Indaver brochures compostering
Brochure Groencompostering Indaver.pdf
Presentatie Compostering 27-10-2017 Indaver.pdf
Voorbeeld Analyseverslag Compost Indaver.pdf
Meer informatie over compostering bij Indaver
Indaver Compost in Nieuwdorp
https://indaver.com/nl/locaties/nederland/nieuwdorp
https://indaver.com/nl/locaties/nederland/nieuwdorp-green
Indaver Compost
https://indaver.com/nl/producten/compost
Meer informatie over compost in diverse nieuwsbrieven
In diverse Levenslust nieuwsbrieven is de afgelopen jaren uitgebreid aandacht besteed aan compost en compostering. Deze bevatten waardevolle informatie. Neem een kijkje in deze nieuwsbrieven en zoek op het woord compost of ga rechtstreeks naar een van onderstaande nieuwsbrieven:
https://www.volkstuinlevenslust.nl/nieuwsbrief/2021/nbr-sept-2021.pdf
https://www.volkstuinlevenslust.nl/nieuwsbrief/2020/nbr-okt-2020.pdf
https://www.volkstuinlevenslust.nl/nieuwsbrief/2019/nbr-okt-2019.pdf
https://www.volkstuinlevenslust.nl/nieuwsbrief/2019/nbr-nov-2019.pdf
https://www.volkstuinlevenslust.nl/nieuwsbrief/2018/nbr-sept-2018.pdf
https://www.volkstuinlevenslust.nl/nieuwsbrief/2017/nbr-okt-2017.pdf
https://www.volkstuinlevenslust.nl/nieuwsbrief/2015/nbr-mei-2015.pdf
https://www.volkstuinlevenslust.nl/nieuwsbrief/2013/12/page5.html
https://www.volkstuinlevenslust.nl/nieuwsbrief/2011/nbr-april-2011.pdf
https://www.volkstuinlevenslust.nl/nieuwsbrief/2010/nbr-nov-2010.pdf
https://www.volkstuinlevenslust.nl/nieuwsbrief/2007/nbr-nov-2007.pdf
https://www.volkstuinlevenslust.nl/nieuwsbrief/2008/nbr-dec-2008.pdf
Nu de winter er weer aan komt is het belangrijk dat we onze vogels op de tuin niet vergeten, vogels die we nu bijvoeren op de tuin, helpen ons in het voorjaar door rupsen, insecten enz voor ons te vangen. Een mooie win win situatie. Dus help de vogels op de tuin met een vetbol, pinda,s, vogelvoer maar ook met een nestkast en dit voorjaar helpen de vogels u.
Zie ook: Wiki/Wintervoeding
Tuintip ingezonden door Eddy Heerschop
Waarschijnlijk hebben de meeste van u wel gehoord van groenbemesting. Maar wat houdt dit nu eigenlijk in?
Met groenbemesting wordt bedoeld dat d.m.v. het zaaien van speciale gewassen er voedingsmiddelen in de grond worden gebracht die het volgende seizoen ten goede komen aan de hoofdteelt. Tevens wordt de grondstructuur verbeterd door het onderspitten van het gewas. Dit composteert n.l. in de grond en ook hierbij komen er weer voedingsstoffen vrij die opnieuw gebruikt kunnen worden.
Welke gewassen zijn er geschikt voor deze soort van bemesting en wanneer kunnen deze gezaaid worden?
Voor deze bemesting wordt er onderscheid gemaakt tussen twee soorten plantenfamilies n.l. de vlinderbloemigen en de niet vlinderbloemigen.
Van de vlinderbloemigen is bekend dat deze stikstofknolletjes aanmaakt aan de wortel. Bij het verwerken hiervan blijven de stikstofbolletjes in de bodem zodat deze het volgende seizoen een goede voedingsbodem voor bladgewassen kan vormen.
De niet vlinderbloemigen hebben deze eigenschap niet maar halen voedingsstoffen uit de bodem en slaan dit op in de plant. Hierdoor voorkomt men het wegspoelen van deze stoffen gedurende de periode dat een stuk grond braak ligt. Bij het onderspitten van deze soorten komen bij het verteren van de planten deze voedingsstoffen inde bodem weer langzaam vrij en kunnen het volgende seizoen dus weer gebruikt worden door andere planten.
We hebben nu de 2 soorten groenbemester genoemd. Welke u gaat gebruiken ligt dus voor een groot deel aan uw eigen situatie.
*Verkrijgbaar in de tuinwinkel !
Wij hebben in de tuinwinkel de volgende groenbemesters:
Phacelia en gele mosterd als niet vinderbloemige. Bij het gebruik van gele mosterd dient u er rekening mee te houden dat dit behoort tot de familie van de kruisbloemigen. Dus dezelfde familie als alle koolsoorten.
Als vlinderbloemige kunnen wij u Luzerne leveren. Deze levert dus zuurstof aan de grond.
Voor alle drie de soorten geldt dat deze gezaaid kunnen worden na het hoofdgewas. Waarvan voor Luzerne de uiterste zaaidatum 20 augustus is. *Voor de prijzen verwijzen wij u door naar de tuinwinkel. Wel kunnen we stellen dat dit zeer concurrerende prijzen zijn.
* alleen voor leden van Volkstuinvereniging Levenslust
Klik hier om naar de tuinwinkel te gaan.
Sponsor van Levenslust